Янка Брыль нарадзіўся 22 ліпеня (4 жніўня) 1917 года ў Адэсе. Бацькі былі выхадцамі з Беларусі, таму неўзабаве вярнуліся на радзіму і пасяліліся ў вёсцы Загора, якая ў той час знаходзілася пад уладай Польшчы. Янка вучыўся па польскіх стандартам і паспяхова скончыў сямігодку, затым паступіў у гімназію. Але пасля смерці бацькі матэрыяльнае становішча сям’і пагоршылася,юнак быў вымушаны пакінуць вучобу і заняцца самаадукацыяй.Ужо тады ён пачаў пісаць вершы.Толькі ў 1938-м творы Брыля з’явіліся ў часопісе «Шлях моладзі».У гэты перыяд хлопец арганізаваў у роднай вёсцы гурток тэатральнай самадзейнасці, дзе ставілі п’есы па матывах творчасці не толькі беларускіх, але і польскіх і рускіх аўтараў.
Падчас вайны Брыль адкрыў у сабе талент да журналістыкі. Хлопец быў рэдактарам газеты «Знамя свабоды», а пасля вызвалення Мінска пераехаў туды і пісаў для газеты «Раздавім фашысцкую гадзіну», а таксама часопісаў «Полымя», «Маладосць» і «Вожык».
Асабістае жыццё пісьменніка склалася ўдала, з будучай жонкай Нінай ён сябраваў яшчэ са школы. Падчас вайны закаханыя абменьваліся кранальнымі лістамі, а ў пераможным 1945вырашылі жаніцца.У пісьменніка было трое дзяцей.
Пасля завяршэння вайны пісьменнік вярнуўся да літаратурнай творчасці. Ён выдаў дэбютную кнігу “Апавяданні” на беларускай мове, якой напісана большасць твораў. У яе ўвайшоў папулярны аповяд «У сям’і», прысвечаны жыццю ў заходнебеларускай вёсцы.
Затым быў апублікаваны зборнік«Неманскія казакі», які раскрыў знакамітасць як знаўцы псіхалогіі беларускага народа. Усе яго творы напісаны жывой і зразумелай мовай. Асаблівай увагі заслугоўвае аповесць «Галя», у якой апісаны перажыванні дзяўчыны на фоне вясковага жыцця.
У многіх творах аўтара прасочваецца ваенная тэматыка, у тым ліку «Птушкі і гнёзда».У аснову рамана ляглі моманты з біяграфіі Брыля.Іншым папулярным тварэннем мужчыны стала «Я з вогненнай вёскі», якое ён напісаў сумесна з Алесем Адамовічам і Уладзімірам Калеснікам. Пры стварэнні аповесці выкарыстоўваліся ўспаміны ацалелых жыхароў спаленых беларускіх вёсак. Пазней па матывах гісторыі знялі цыкл дакументальных фільмаў «Хатынскi цыкл».
Характэрнае апавяданне «Маці», якое лічыцца класікай беларускай літаратуры. Яно апавядае пра жанчыну, якая не пабаялася даць прытулак знясіленым чырвонаармейцам падчас вайны. Не менш папулярныя «Сіроцкі хлеб», пачаты яшчэ да вайны.
Нават у састарэлым узросце Брыль захоўваў актыўнасць. З-за праблем са слыхам яму давялося адмовіцца ад радыё і тэлебачання, але ён шмат чытаў і працягваў тварыць. Сваё апошні твор «Парастак» мужчына скончыў незадоўга да смерці і паспеў падпісаць частку асобнікаў. Аўтар памёр 25 лiпеня 2006 года, прычынай смерці стала саслабленае здароўе. Ён быў пахаваны ў Калодзішчах побач з магілай жонкі.
Бібліяграфія:
1.Брыль, Я. “Акраец хлеба”: аповесць, апавяданнi, лiрычныя запiсы /Я.Брыль. – Мн.:Мастацкая лiтаратура, 1977. – 244с.
2.Брыль, Я. Витражи : миниатюры / Я.Брыль. – М. : Мастацкая лiтаратура, 1974. – 272с.
3.Брыль, Я. Вячэрняе:лірычныя запісы і мініяцюры / Я. Брыль. – Мн. : Мастацкая лiтаратура, 1994. – 350с.
4.Брыль, Я. Збор твораў у дзесяці тамах / рэдактар тома А. А. Васілевіч ; падрыхтоўка тэкстаў і каментарыі А. Шамякінай ; прадмова М. ТычыныТ.1. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2018.
5.Брыль, Я. Збор твораў у дзесяці тамах / рэдактар тома А. А. Васілевіч ; [падрыхтоўка тэкстаў і каментарыі да тома Вольгі Карачун]Т.3. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2019. – 366 с.
6.Брыль, Я. Збор твораў у дзесяці тамах / рэдактар тома Э. В. Карбановіч ; [падрыхтоўка тэкстаў і каментарыі Н. Гальго]Т.2. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2018.
7.Брыль,Я. Збор твораў у дзесяці тамах / рэдактар тома А. А. Васілевіч ; [падрыхтоўка тэкстаў і каментарыі да тома Валерыя Назарава]Т.4. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2019. – 510 с.
8.Брыль,Я. З людзьмі і сам-насам : запісы, мініяцюры, эсэ, апавяданні / Янка Брыль. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2011.
9.Брыль,Я. Избранные произведения : в 2-х т. / Я.Брыль : Т.2 : . – 1984- Повести : роман / Брыль,Янк. – М. : Художественная литература, 1984. – 560с.
10.Брыль, Я. Избранные произведения : в 2-х т. / Я.Брыль : Т.1 : . – 1984- Рассказы. Очерки / Брыль,Янк.- М.: Художественная литература, 1984. – 535с.
11.Брыль, Я. “Ліпа і клёнік”: апавяданні / Я. Брыль ; маст. Т.Мельянец. – Мн. : Юнацтва, 1988. – 40с.
12.Брыль, Я. апавяданні, мініяцюры,маленькая сага / Бугаёў,Дз ; Я. Брыль ; прадмова Дз.Бугаёва. – Мн. : Мастацкая лiтаратура, 2007. – 238с.
13.Брыль, Я. “От сева до жатвы”: рассказы / Я.Брыль. – М. : Советский писатель, 1988. – 543с.
14.Брыль, Я. “ Пішу як жыву”: аповесць,апавяданні,мініяцюры,эсэ / Я.Брыль. – Мн. : Мастацкая лiтаратура, 1994. – 363с.
15.Брыль, Я. Повести : пер. с бел. / Я.Брыль. – М. : Советский писатель, 1979. – 430с.
16.Брыль, Я. Поиски слова : миниатюры и лирические записки / Я.Брыль ; пер. с бел. Д.Ковалева, Г.Попова. – Мн. : Мастацкая лiтаратура, 1984. – 509с.
17.Брыль, Я. “Птушкі і гнезды” : кніга адной маладосці / Янка Брыль ; прадмова Г.Шупенькі. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1989. – 352 с..
18.Брыль, Я. “Птушкі і гнёзды” : выбранаае / Я. Брыль. – Мн. : Мастацкая лiтаратура, 2006. – 463с..
19.Брыль, Я. Сегодня и память : рассказы, миниатюры, эссе / Я.Брыль. – М. : Советский писатель, 1986. – 272с.
20.Брыль, Я. “Стежки, дороги, простор” : пер.с бел. / Я.Брыль. – М. : Известия, 1981. – 570с..
21.Брыль, Я. “Сцежкі, дарогі, прастор”: лірычныя замалеўкі / Я. Брыль. – Мн. : Юнацтва, 2001. – 238с.
22.Брыль, Я. “Ты мой найлепшы друг” : аповесці і апавяданні / Янка Брыль ; прадмова С. А. Андраюка ; мастак Ул. Т. Ісачанка. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1998. – 447с..
23.Брыль, Я. “У родника” : повести / Я.Брыль. – Мн. : Юнацтва, 1986. – 175с.. –